• نقش ارتباطات پهن باند مبتنی بر فیبر نوری در توسعه پایدار

همانطور که گفته شد فناوری اطلاعات و ارتباطات نقش و جایگاه مهمی بر روی پایداری و ثبات اقتصادی و اجتماعی یک جامعه دارد. این امر از طریق اقدامات زیر محقق می شود:

• فراهم کردن زیرساخت ICT و امکان دسترسی به خدمات الکترونیکی در مناطق با درآمد کم و توسعه نیافته
• توسعه سواد دیجیتالی و کاهش شگاف دیجیتالی (فاصله دسترسی به فناوری)
• آموزش الکترونیکی، سلامت الکترونیکی، دولت الکترونیکی و تجارت الکترونیکی برای مناطق توسعه نیافته و در حال توسعه
• افزایش آگاهی در موضوعات اخلاقی و اجتماعی

همچنین مقوله فناوری اطلاعات و ارتباطات پاک[6]با محور قرار دادن محیط زیست سعی در پایداری و ثبات زیست محیطی در توسعه پایدار دارد. فناوری اطلاعات و ارتباطات پاک اشاره به کاهش اثرات منفی و مخرب زیست محیطی تجهیزات ICTتوجه ویژه می­کند. این امر از طریق اقدامات زیر محقق می شود:

• مجازی سازی تجهیزات
• بازیافت مواد
• طراحی برای تفکیک قطعات
• مدیریت انرژی
• به­سازی صنایع آلاینده و تغییرات سیستمی به علت استفاده از ICTکه موجب کاهش مصرف مواد و انرژی می شود
• هوشمندسازی ماشین آلات صنعتی و بروز رفتارهای هوشمندانه­تر از آنها
• استفاده از ICTبرای حل چالش های زیست محیطی
•  تغییر در ساختارها و الگوهای رفتاری مخرب
• کاهش اثرات ICTبر روی آب و هوا و اکوسیستم طبیعت
• بهینه سازی و حفظ با استفاده از کامپیوترها
• تغییرات اجتماعی و رفتاری نامناسب مردم به علت استفاده از ICT
• فرهنگ سازی و اطلاع رسانی برای حفظ محیط زیست

همه موارد مذکور، بر گسترش فناوری­های نوین ارتباطی و اطلاعاتی تاکید دارند. زیرا این فناوری­ها به­دلیل کاربری­های مختلف در حوزه­های سلامت، اجتماع، علم، آموزش، فرهنگ، اقتصاد می­توانند نقش به­سزایی در حل چالش­های پیش­روی توسعه یک کشور داشته باشند و امکان هدایت بهینه­تر سرمایه­های مادی، معنوی و انسانی را در جهت بهبود کیفیت زندگی، رونق اقتصادی، گسترش جامعه اطلاعاتی، تولید مردم نهاد، اقتصاد دانش بنیان، نوآوری باز و اصلاح سبک زندگی فراهم آورند. در همین راستا پر واضح است تقاضا برای تولید، پردازش و مصرف اطلاعات در جامعه بالا می رود و نیاز به زیرساخت­های چابک­تر و وسیع تر پررنگ­تر می شود. زیرا توسعه، ترویج و رونق این کاربری­ها مستلزم انتقال، جمع‌آوری، ذخیره‌سازی پردازش و انتشار داده‌ها خواهد بود. مجموعه مطالب مذکور در مدل مفهومی شکل 1 نشان داده شده اند.

شکل 2–مدل مفهومی نقش زیرساخت پهن باند مبتنی بر فیبر نوری در توسعه پایدار

امروزه شکی نیست که یکی از اجزای کلیدی توسعه پایدار، زیرساخت­های ارتباطی پهن باند آینده نگرانه همچون شبکه فیبرنوری هستند. مطالعات نشان می دهد یکی از دلایل توسعه یافتگی کشورهای فراصنعتی توجه آنها به فناوری های ارتباطی پهن باند (همچون شبکه پهن باند مبتنی بر فیبر نوری) است. این فناوری با استفاده از انتقال نوری، سرعت و حجم انتقال داده را در مقایسه با سایر فناوری­ها به شدت بالا می برد. فیبر نوری با فراهم کردن امکان انتقال داده های حجیم[7]در شبکه­های حجیم[8]تبدیل به یک ستون فقرات حیاتی برای شبكه‏های اطلاع رسانی و جامعه اطلاعاتی شده است. این ستون فقرات حیاتی امکان ارتباطات زنده­تر، باکیفیت­تر و چندرسانه ای را فراهم کرده است و از این رهگذر کیفیت تجربه زندگی افراد جامعه را بهبود بخشیده است (شکل 3).

شکل 3–ستون فقرات پهن باند یک جامعه اطلاعاتی از منظر ICT

در همین راستا، امروزه پهنای باند به عنوان یک مولفه زیرساختی برای گسترش جامعه اطلاعاتی شناخته می­شود. پهنای باند وسیع مبتنی بر شبکه­های آینده­نگرانه[9](همچون شبکه­های FTTx) یکی از پیش­نیازهای گسترش جامعه اطلاعاتی و حرکت یک جامعه از ارتباطات و خدمات تک­رسانه­­ای به ارتباطات و خدمات چندرسانه­ای و همچنین تقویت سواد اطلاعاتی و سواد دیجیتالی است. لذا چنین شبکه­هایی بطور غیرمستقیم به بهبود شاخص کیفیت زندگی، تغییر در سبک زندگی و کیفیت تجربه افراد جامعه کمک قابل توجهی می­کنند. بعضی از این تاثیرات عبارتند از:

• فراهم کردن بستر خدمت رسانی همه جا حاضر[10]در حوزه سلامت، تجارت، آموزش و سایر حوزه ها
• کمک به گسترش بهره برداری از خرد جمعی در حل مسائل جامعه
• کمک به کاهش هزینه تمام شده کالا

به بیان دیگر می توان نقش شبکه های دسترسی پهن باند فیبر نوری در توسعه پایدار را به صورت زیر تشریح کرد:

1. افزایش عدالت اجتماعی از طریق فراهم کردن فرصت­های برابر بدون در نظر گرفتن محدودیت­های مکانی و زمانی
2. کاهش ضریب شکاف دیجیتالی در زیرجوامع و خرده­فرهنگ­های کشور
3. گسترش بازارهاي دیجتالی نوین و فراهم کردن فرصت­های تجاری بیشتر
4. کمک به کاهش مصرف منابع زیرزمینی و سوختی برای رفع نیازهای اجتماعی مردم
5. پیدایش صنایع جدید و کارآفرینی منتج از آنها
6. افزایش سرعت تولید دانش و تبدیل دانش به فناوری و محصول
7. کاهش محدودیت های مکانی و زمانی دانش­ورزان و کارآفرینان یک جامعه
8. کمک به تولید و صادرات کالاهای غیرنفتی

به عنوان مثال، يكي از مهم­ترين ابتكارات مبتنی بر زیرساخت فیبرنوری کشور مالزي ، ايجاد MSC[11]بوده است. MSCدر حقيقت يك هاب است كه به منظور توسعه محصولات و خدمات چندرسانه­اي راه­اندازي شده و داراي يك چارچوب قانوني مشخص و زيرساخت­هاي نسل آينده مخابراتي است. اين كريدور فرصت­هاي بسياري را در اختيار شركت هاي خارجي در حوزه ICTبه­ويژه در رابطه با كدنويسي، برون­سپاري و ارائه تسهيلات لازم جهت توليدات محلي قرار داده است. MSCبه نوعي يك منطقه ويژه فناوري است كه در فضايي به مساحت 750 كيلومتر مربع (15 كيلومتر عرض و 50 كيلومتر طول) قرار مي­گيرد. اين كريدور با نزديكي به فرودگاه بين المللي، يك پارك فناوري و دو شهر هوشمند تازه تاسيس، فرصتي مناسب براي سرمايه­گذاري و کارآفرینی شركت­هاي حوزه ICTمحسوب مي شود.اين مناطق توسط يك شبكه فيبرنوري با پهناي باند 5/2 تا 10 مگابايت به­هم متصل شده­اند. منطقه MSCدر شیوه­ی تجارت مالزي با مناطق ديگر دنيا به­خصوص با شركت­هاي در حال توسعه نقش مهمي دارد. کشور مالزی به این نتیجه رسیده است که در آینده توسعه پایدار در لایه زیرساخت و ستون فقرات ICT، مبتنی بر زیرساخت های فیبر نوری شکل خواهد گرفت.

همچنین شرکت استوکب وابسته به شهرداری شهر استکهلم در کشور سوئد از سال 2003 میلادی به بعد، در راستای اجرایی­سازی طرح توسعه این شهر و با انگیزه بهبود کیفیت زندگی مردم شهر با کمک ICT،  اقدام به توسعه زیرساخت فیبر نوری شهری (FTTx) به­صورت بی­طرفانه، مساوی و باز[12]کرد. این شرکت با هدف کاهش هزینه­های فراهم کنندگان محصولات و سرویس­های ICT، رونق اقتصاد دیجیتالی شهر و پیشگیری از آثار زیست محیطی نشات گرفته از فعالیت­های حفاری در شهر اقدام به ایجاد و عرضه شبکه فیبر نوری به متقاضیان می­کند. این شرکت به دنبال تامین اتصال فیبر همه­جا­حاضر و تحقق یک جامعه اطلاعاتی برای همه مردم شهر است.

کشور مالاوی در جنوب آفریقا با رویکرد توسعه پایدار مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات از دهه 1990 میلادی برنامه­ای را تحت عنوان برنامه SDNP[13]شروع کرد. یکی از پروژه­های مرتبط با این برنامه پروژه فیبر نوری ESCOM[14]است که با هدف ارائه ارتباطات پهن باند با استفاده خطوط و تیرهای برق و تشکیل ستون فقرات ارتباطی مبتنی بر فیبر نوری از سال 2008 میلادی شروع به اجرا شد. همچنین یکی از اهداف این پروژه اتصال میان مراکز تولید برق با رویکرد مشبک هوشمند بود.

• جمع بندی و نتیجه گیری

نتیجه توسعه پایدار مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات پهن باند باید به جامعه اطلاعاتی، رونق اقتصادی، بهبود کیفیت زندگی، اصلاح سبک زندگی، خلاقیت و نوآوری و تولید دانش بنیان ختم شود تا از رهگذر این موارد یک جامعه بتواند بر مدار ارزش های بنیادین بهبودیافته خود شکل بگیرد و ادامه حیات دهد.

از آنجایی که یک جامعه اطلاعاتی بزرگ، داده بزرگ تولید، پرداش و مصرف می کند لذا بدیهی است این داده های بزرگ باید در شبکه بزرگ منتقل شوند. فناوری ارتباطات فیبر نوری به­عنوان یکی از فناوری­های فوق پهن باند و سازگار با محیط زیست می­تواند نقش قابل توجهی در توسعه پایدار چنین جامعه­ای داشته باشد. به بیان دیگر، امروزه داده­های حجیم، شبکه­های حجیم و دسترسی باز و همه­جا­حاضرهمگی نیازمند زیرساخت­های انتقال داده­ پهن باند هستند و ارتباطات مبتنی بر فیبر نوری می­تواند چنین زیرساختی را فراهم کنند.

مراجع

 [1]صائبي،نسترن ، نگاهي به صنعت فناوري اطلاعات و ارتباطات در مالزي: دروازه يي رو به دنياي آينده، روزنامه اعتماد، شماره 1702 ، صفحه 12، خرداد 1387.

[2]رحمانی محمد، راهبردهای فناوری اطلاعات در توسعه پایدار روستایی، گروه پژوهشی اقتصاد، پژوهشکده تحقیقات استراتژیک، پژوهشنامه 14، 1388.

[3] ICT for Sustainable Development, Connect Arab Summit 2012, ITU 2012.

[4] R. Tongia, Reducing One Aspect of the Digital Divide-Connectivity (Introducing the FiberAfrica Proposal–a Leapfrog Open Access Network),Carnegie Mellon Universiity, ITU-D ICT Applications and Cybersecurity Division, ITU, 2005.

 [5] A. Abdoullaev, A Smart World: A Development t Model for Intelligent Cities , The 11th IEEE International Conference on Computer and Information Technology (CIT-2011) & The 11th IEEE International Conference on Scalable Computing and Communications (ScalCom-2011), 2011.

[6] F. Seirafi, B. Maashkar, F. Noughani, The role of Optical Fiber to Accelerate Progress in Developing Countries, World Academy of Science, Engineering and Technology , Vol:6 , 2012.